Đá chữ Ngã

Mấy ngày nay trời mưa rả rích không có điều kiện đi sưu tầm đá. Ngồi xem lại những viên đá mình mang về thấy một viên có nét chữ Hán. Xem kĩ thì giống chữ Ngã (我) nhất.





Ngã là Ta, là Tôi. Chữ Ngã cũng có nhiều triết lý thâm sâu, nhất là trong đạo Phật: Bản Ngã, Ngã Mạn, Chấp Ngã, Vô Ngã…

Khi mới sinh ra đời, trong bảy bước đi trên sen hồng nâng gót ngọc, Thái tử Tất Đạt Đa một tay chỉ lên trời, một tay chỉ xuống đất, đã gởi một thông điệp rất quan trọng cho nhân loại: “Thiên thượng, thiên hạ duy ngã độc tôn”.

Có nhiều cách lý giải thông điệp này, tùy theo nhận thức, mục đích của từng người. Nghĩa đơn giản nhất của thông điệp này là: “Trên Trời, dưới Trời chỉ có cái Ta là quan trọng nhất”. “Ngã” có thể giúp ta tiến lên thành Thánh và có thể thành Phật nếu biết đem “cái Ta” ấy phụng sự cho chúng sanh. Nhưng nó cũng có thể đưa ta đọa xuống địa ngục, bàng sanh hoặc thành Atula nếu chăm chăm chấp ngã.

Đức Phật đã thấy rõ được sự tác hại của bản ngã nên Ngài đã cảnh tỉnh chúng sanh phải luôn quán chiếu và hãy nên cẩn trọng về nó.

Cũng vì bản ngã hay muốn thể hiện cái “Ta” này, lúc nào cũng chứng tỏ ta hơn mọi người, không muốn ai hơn mình. Nếu có ai hơn, liền đố kỵ tìm cách nói xấu, hoặc không bao giờ thấy được điều hay, tốt của người để hoan hỷ. Điều này đã khiến biết bao nhiêu người phải cô đơn, lạc lõng, phiền não, trở thành ngông nghênh.

Tự ngã của ta hay kiêu căng, rồi tiến đến cực đoan, độc đoán, độc tài…có thể làm ta trở thành người vong ân bội nghĩa, tự mãn trên sự thành công. “Cái ta” luôn yêu cầu được đáp ứng, thoải mái thụ hưởng. Và rồi cái ta ấy phải bị mọi người oán trách, xa lánh vì đã tự tạo ra lo sợ, gây biết bao oan trái, làm tổn phước lực để rồi phải trở thành tán gia bại sản, thân bại danh liệt, chết trong ô nhục.

Cũng vì cái “ta” này đã khiến cho nhiều gia đình tan nát, mất hạnh phúc; cha mẹ, con cái, anh chị em không có sự đồng thuận. Trái lại ai nấy thích sống riêng theo cảm tính của mình, mạnh ai nấy lo, thích hưởng thụ dục lạc, rồi cũng vì nuông chìu con cháu, muốn gì được nấy mà không hướng dẫn đạo đức, uốn nắn lúc còn măng, để trưởng dưỡng “cái ta” mỗi ngày mỗi lớn, dạy không được nữa, khiến hư thân, mất nết, nguy hại cho xã hội. Đến khi thành tre rồi, làm sao uốn cho nổi; than trời trách đất, rốt cuộc con hư, gia đình tan nát!

Cái “ta” này đã khiến cho xã hội phải nhiều điêu linh thống khổ. Kẻ sống với cái ta sẽ trở nên “Độc tài chuyên chính”, chứng tỏ “bản ngã” hách dịch, cửa quyền. Cũng vì cái “ta” và muốn thể hiện “cái ta” này, bao nỗi bất hòa có mặt, xã hội phải nhiều xáo trộn, lắm chia rẽ, nhiều hận thù. Vì cái ta, muốn làm bá chủ thiên hạ, mới xảy ra chiến tranh. Cái ta đã khiến cho nhiều người chạy theo ngũ dục, phải bỏ dỡ con đường cao đẹp và chịu sự khổ cực trong đọa xứ.

Bởi vì chấp ngã, con người sẽ thể hiện hai bản năng: một là bản năng sinh tồn, lúc nào cũng muốn tranh giành, gom góp để bảo tồn sự sống cho riêng mình, lúc nào cũng lo hạnh phúc, lợi lạc cho riêng mình để quên đi những khốn khổ chung quanh. Hai là bản năng hưởng thụ, luôn khao khát tìm kiếm những khoái lạc của nhục dục tầm thường, khiến họ phải đọa lạc vào chốn khổ đau, mất đi nhân cách, hao tổn phước báu, gây khổ lụy cho nhiều người. Riêng người chấp ngã sẽ có nhiều ích kỷ, cao ngạo, muốn thụ hưởng, sinh tâm tham lam, luyến ái, xem mình quan trọng, là cái rốn của vũ trụ… Họ muốn mọi người phải tôn trọng, phải phục tùng mình, ai trái ý phật lòng mình, thì sanh tâm nóng giận. Nếu làm thân phận kẻ đứng sau thì “bản ngã” tự tạo ra tố chất của phiền não, bực dọc, oán trách người trên. Nếu làm người có quyền hành thì kẻ ấy sẽ tăng trưởng việc trù dập, bắt nạt kẻ dưới, và sanh ra muôn vàn bao oán trái chất chồng.

Cái “ta” núp bóng dưới nhiều chiêu bài tốt đẹp, thể hiện dưới nhiều góc độ, rất khó vượt qua. Nó  thầm kín chi phối, sai sử khiến cho con người tạo ra muôn vàn tội lỗi, ác nghiệp, luôn hơn thua, kiêu mạn, chỉ trích, công kích người khác. Cái ta luôn tìm lỗi người để mà che đậy sự sai lầm hay tội lỗi của mình.

Từ cái “ta” này sinh ra muôn vàn phân biệt, đối xử. Thấy cái gì cũng là của ta: thân ta, gia đình ta, dòng họ ta, tiền bạc, nhà cửa, chức quyền, địa vị của ta… Cái ta hì hục bảo vệ những thứ “của ta” như thế nó sẵn sàng mọi thủ đoạn để tranh giành chiếm giữ.

Theo Đức Phật, chấp ngã là nguyên nhân của mọi sự khổ. Kinh Viên Giác cũng dạy rõ: “Chấp ngã và chấp pháp là nguyên nhân của vô minh. Vô minh dẫn chúng sanh chạy theo hình tướng bên ngoài, đánh mất bản tâm, sinh ra muôn vàn tội lỗi!”.

Phải biết rằng con người chết vì sắc diện (đẹp), con voi chết vì cặp ngà (quý), ve sầu chết vì tiếng kêu (to), đom đóm chết vì điểm sáng (chói), ong chết vì sáp mật (ngọt), chồn chết vì chất xạ hương (thơm), con nai chết vì cái sừng (bổ), chim sẻ chết vì bộ lông (tốt). Tất cả cũng đều do quá coi trọng, chăm sóc và thể hiện của “Cái tôi sở hữu” mà quên đi Phật tánh, tình người, tình đồng loại, luôn hiện hữu ở bên trong ta.

Đá chữ Ngã này ngắm hằng ngày để nhắc nhở bản thân về lẽ vô thường cũng hay đấy chứ!