Kỳ thạch tận hàm thiên cổ tú (奇石盡含千古秀 )

Nghệ thuật chơi Đá cảnh xuất phát từ Trung Hoa, dưới triều nhà Tống. Vào năm 1117, khi Tống Huy Tông được triều cống những viên đá đẹp từ vùng núi Khánh Đá, thuộc huyện Từ Châu (nay là huyện Linh Bích), thì vị hoàng đế này bắt đầu say mê chơi đá và dân chúng cũng bắt đầu chú ý tới những viên đá đẹp…

Người chơi đá nổi tiếng nhất thời đó là Lý Dục với những sơn nghiên trứ danh, vốn là những viên đá đẹp có hình núi non, và được mài trũng ở giữa để đựng mực. Những nghiên đá đẹp này đã được truyền từ đời vua này qua đời vua khác. Sau đó, thi hào Tô Đông Pha về nhậm chức tại Từ Châu cũng ưa sưu tầm đá đẹp. Những bài thơ vịnh đá cùng với tiếng tăm của ông đã làm hưng khởi phong trào chơi đá cảnh. Từ đó đá đi vào thi ca một cách tự nhiên khi nó làm tâm hồn con người rung cảm. Từng có một câu đối rất hay về đá cảnh như sau:

“Kỳ thạch tận hàm thiên cổ tú
Dị hoa thường chiếm tứ thời xuân”

(奇石盡含千古秀
異花常佔四時春)

(Nghĩa là: Đá sỏi thô ráp xù xì cổ quái nhưng thâu gồm hết cái đẹp tinh hoa của trời đất ngàn năm; Hoa cỏ hoa dại lại thường nở bốn mùa không chỉ có xuân)



 Giữa tháng 3 miền Đông Nam Bộ trời nắng như đổ lửa, cây cỏ hanh khô như tạm ngừng sự sống để đợi những giọt mưa đầu tiên. Ấy vậy mà mình vẫn phát hiện một loài hoa vẫn khỏe mạnh, vẫn “xuân” trên xứ đá Long Khánh mùa nắng. Một loài hoa cỏ dại (dị hoa) vô danh chẳng cần ai biết đến đang khoe những cánh hoa trắng nhỏ với nhụy màu vàng óng ở giữa. Rất đẹp khi cái nền phía sau là một viên đá tự nhiên như núi như non hùng vĩ, rêu phong.



Thế mới biết cái đẹp của hoa dại chính là sức sống mãnh liệt của nó. Đẹp vì nó có thể cho hương sắc trong những thời gian và điều kiện khó khăn nhất trong khi những loài hoa kinh điển khác như lan, cúc, huệ, hồng cần phải có sự chăm sóc yêu chiều của bàn tay con người mới đỏng đảnh ra hoa. Ngôi sao Khuê của văn hóa Việt Nam Nguyễn Trãi cũng từng viết trong Quốc âm thi tập:

“Hoa thường dễ héo, cỏ thường tươi
Sức sống tự nhiên ở trên đời
Trải nhiều gian nan cùng thử thách
Vững bền trước gian khó muôn nơi”

Tự nhiên là cái đẹp nhất bởi nó hài hòa và mạnh mẽ vì đã được thử thách. Cũng như vậy, đá cảnh tự nhiên đẹp vì được bào mòn qua tháng năm, nắng mưa, gió bụi.